Nếu bạn đã từng trải qua cảm giác ngủ nửa tỉnh nửa mơ, biết mình đang mơ nhưng không thể tỉnh dậy, chắc hẳn bạn rất băn khoăn liệu hiện tượng ngủ không dậy được này có nguy hiểm không? Bài viết này của chuamatngu.vn sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng này, giúp bạn hiểu rõ hơn về giấc ngủ của mình và tìm ra giải pháp phù hợp.
Hình ảnh minh họa: Một người đang ngủ và có thể đang trải qua hiện tượng ngủ không dậy được.
Liệt Trong Giấc Ngủ (Bóng Đè) Và Thức Tỉnh Giả
Hiện tượng ngủ không dậy được thường liên quan đến hai trạng thái: liệt trong giấc ngủ (sleep paralysis, dân gian thường gọi là “bóng đè”) và thức tỉnh giả (false awakening). Cả hai đều thường xảy ra khi bắt đầu hoặc sắp kết thúc giấc ngủ REM. Dù có điểm tương đồng, nhưng chúng cũng có sự khác biệt rõ ràng.
Liệt Trong Giấc Ngủ (Bóng Đè)
Liệt trong giấc ngủ là tình trạng bạn ý thức được xung quanh nhưng không thể di chuyển hoặc nói chuyện. Bạn có thể cử động mắt và nhận thức được môi trường, nhưng cơ thể lại “bất động”. Cảm giác thường được mô tả như bị giữ chặt, không thể kháng cự. Nhiều người cố gắng la hét nhưng chỉ phát ra tiếng thì thầm, kèm theo cảm giác nghẹt thở, sợ hãi, bị truy đuổi hoặc gặp nguy hiểm. Ảo giác về xúc giác và thính giác cũng có thể xuất hiện, khiến trải nghiệm càng thêm đáng sợ.
Cơn liệt giấc ngủ thường kéo dài vài giây đến vài phút, xảy ra sau khi vừa ngủ hoặc trước khi thức dậy. Tình trạng này thường kết thúc khi có người đánh thức hoặc lay gọi.
Triệu chứng của liệt giấc ngủ:
- Tỉnh táo nhưng không thể cử động
- Cảm giác bị bóp nghẹt ở cổ họng, khó nói, nghẹt thở
- Ảo giác có người đột nhập, cảm giác nguy hiểm
- Áp lực lên ngực, khó thở, cảm giác bị đè
- Ảo giác bay bổng, cảm giác thoát xác
Thức Tỉnh Giả
Thức tỉnh giả là khi bạn tưởng mình đã thức dậy, nhưng thực chất vẫn đang mơ. Giấc mơ này rất sống động và chân thực, khiến bạn tin rằng mình đã thức dậy, thực hiện các hoạt động thường ngày. Sự khác biệt chính giữa liệt giấc ngủ và thức tỉnh giả nằm ở khả năng di chuyển. Trong khi bị bóng đè, bạn không thể cử động, còn thức tỉnh giả, bạn có thể di chuyển tự do trong giấc mơ của mình.
Khi Nào Hiện Tượng Ngủ Không Dậy Được Xảy Ra?
Liệt giấc ngủ (bóng đè) xảy ra khi não bộ hoạt động trở lại nhưng cơ thể vẫn chưa thoát khỏi trạng thái tê liệt của giấc ngủ REM. Điều này thường diễn ra khi bắt đầu chìm vào giấc ngủ hoặc khi chuẩn bị thức giấc.
Thức tỉnh giả thường xảy ra khi chuyển từ trạng thái ngủ sang thức, khiến bạn nhầm lẫn giữa giấc mơ và hiện thực. Việc này có thể lặp lại nhiều lần, gây bối rối và khó chịu.
Ngủ không dậy được có nguy hiểm?
Ngủ Không Dậy Được Có Nguy Hiểm Không?
Cả liệt giấc ngủ và thức tỉnh giả đều không gây nguy hiểm về mặt thể chất. Tuy nhiên, chúng có thể gây lo lắng, sợ hãi, khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi, thiếu tập trung. Liệt giấc ngủ lặp lại có thể khiến người bệnh sợ đi ngủ, gây mất ngủ, khó ngủ. Thức tỉnh giả thường xuyên có thể gây nhầm lẫn, bối rối, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
Nguyên Nhân Gây Ra Hiện Tượng Ngủ Không Dậy Được
Nguyên nhân chính xác của hiện tượng này vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số yếu tố được cho là làm tăng nguy cơ mắc phải, bao gồm:
- Rối loạn giấc ngủ (ngưng thở khi ngủ, mất ngủ kinh niên, rối loạn nhịp sinh học)
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý
- Rối loạn lo âu
- Rối loạn hoảng sợ
- Chứng ngủ rũ
- Giấc ngủ bị gián đoạn (làm việc theo ca, lệch múi giờ)
- Tiền sử gia đình bị liệt giấc ngủ
- Uống rượu
Đối với thức tỉnh giả, nguyên nhân có thể liên quan đến sự hưng phấn quá mức trong giấc ngủ REM, chứng mất ngủ, đặc biệt là mất ngủ ngắn hạn.
Cách Khắc Phục Tình Trạng Ngủ Không Dậy Được
Cách khắc phục hiện tượng ngủ không dậy được
Để giảm thiểu tình trạng ngủ không dậy được, bạn nên thay đổi thói quen ngủ của mình:
- Ngủ đủ giấc: 7-9 tiếng mỗi đêm.
- Duy trì lịch ngủ đều đặn: Đi ngủ và thức dậy cùng giờ, kể cả ngày nghỉ.
- Tạo môi trường ngủ thoải mái: Tối, yên tĩnh, tắt đèn và các thiết bị điện tử.
- Thư giãn trước khi ngủ: Tắm nước ấm, đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng.
- Tập thể dục thường xuyên: Tránh tập luyện 2-4 tiếng trước khi ngủ.
- Tránh ăn quá no, hút thuốc, uống rượu, caffeine trước khi ngủ.
- Tránh nằm ngửa khi ngủ.
- Không sử dụng điện thoại, máy tính bảng, thiết bị điện tử 30 phút trước khi ngủ.
Khi Nào Nên Đi Khám Bác Sĩ?
Nếu tình trạng ngủ không dậy được diễn ra thường xuyên và ảnh hưởng đến cuộc sống, bạn nên đi khám bác sĩ nếu gặp các triệu chứng sau:
- Lo lắng, sợ hãi khi đi ngủ
- Mệt mỏi dù đã ngủ đủ giấc
- Khó đi vào giấc ngủ (hơn 30 phút)
- Lo lắng, hoảng sợ thường xuyên
- Khó tập trung, hay quên
- Buồn ngủ vào ban ngày
- Thức tỉnh giả gây muộn giờ làm, học tập
Kết luận: Hiểu rõ về hiện tượng liệt giấc ngủ và thức tỉnh giả giúp bạn giảm bớt lo lắng và tìm cách khắc phục hiệu quả. Hầu hết các trường hợp đều không nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài và ảnh hưởng đến cuộc sống, hãy tìm đến sự tư vấn của bác sĩ.
Về chuamatngu.vn: Chuamatngu.vn là website chuyên cung cấp thông tin hữu ích về sức khỏe, đặc biệt là trong lĩnh vực chăm sóc giấc ngủ. Chúng tôi mang đến các giải pháp cải thiện giấc ngủ cho mọi lứa tuổi, giúp bạn có một cuộc sống khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng. Liên hệ với chúng tôi qua hotline 0931 567 890, email [email protected] hoặc ghé thăm văn phòng tại Số 28, Đường Lê Lợi, Phường 3, Quận 5, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam.
