Đăng tâm thảo, hay còn gọi là cây bấc đèn, từ lâu đã được ứng dụng trong Y học cổ truyền để an thần, trị mất ngủ và giảm lo âu. Các nghiên cứu hiện đại ngày càng chứng minh giá trị của dược liệu quý này. Hãy cùng khám phá những thông tin chi tiết về đăng tâm thảo, từ đặc điểm thực vật, thành phần hóa học đến tác dụng dược lý và cách sử dụng qua bài viết dưới đây.
Mô tả dược liệu
Tên khoa học và danh pháp quốc tế
- Tên thường gọi: Đăng tâm thảo, cây bấc đèn.
- Xuất xứ: Khai Bảo Bản Thảo.
- Tên khác: Hổ tu thảo, Bích ngọc thảo, Đăng thảo, Tịch thảo, Xích tu, Cổ ất tâm.
- Tên khoa học: Juncus effusus Linn.
- Họ khoa học: Họ Bấc (Juncaceae).
Đăng tâm thảo là ruột phơi khô của thân cây bấc đèn, một loại cây cỏ sống lâu năm, được biết đến với nhiều công dụng y học.
Đặc điểm thực vật
Cây bấc có thân hình tròn cứng, cao khoảng 35 – 100 cm, đường kính thân từ 1 – 2 mm. Mặt ngoài thân cây có màu xanh nhạt với các vạch dọc. Ruột cây cấu tạo từ tế bào hình ngôi sao với nhiều lỗ khuyết lớn. Đặc điểm nổi bật là lá của cây đã bị giảm rất nhiều, chỉ còn bẹ ở gốc thân.
Hoa của cây bấc đều, lưỡng tính, mọc thành vòng. Quả của cây là nang, chứa hạt nhỏ.
Hình ảnh cây bấc đèn
Phân bố, thu hái, chế biến
Đăng tâm thảo mọc hoang và được trồng chủ yếu ở những vùng ẩm ướt như Nam Định, Hà Nam. Thời gian thu hoạch là vào mùa thu. Người dân thường cắt toàn cây, sau đó lấy lõi, bó lại thành từng bó để phơi khô.
Quá trình chế biến đăng tâm phức tạp, yêu cầu sự khéo léo. Để tán thành bột, người ta thường phải sử dụng bột gạo nấu hồ, hoặc nước cơm hòa với đăng tâm trước khi phơi cho khô và nghiền nhỏ.
Bộ phận sử dụng
Bộ phận dùng làm thuốc chính là ruột lõi (Medulla Junci caulis), thường được cắt thành đoạn dài từ 10 cm – 12 cm. Đăng tâm có màu trắng vàng, nhẹ và không có mùi vị đặc trưng.
Thành phần hóa học
Đăng tâm thảo chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm:
- Effususol A
- Juncusol
- Luteolin
- Các phenanthrenes khác
Những thành phần này không chỉ tạo ra sự đặc biệt cho đăng tâm thảo mà còn giúp dược liệu này phát huy tác dụng chữa bệnh.
Tác dụng dược lý
Theo Y học cổ truyền
Theo tài liệu cổ, đăng tâm thảo có vị ngọt, tính hàn và quy vào ba kinh tâm, phế và tiểu trường. Dược liệu này có những tác dụng nổi bật như:
- Giáng tâm hỏa, thanh phế nhiệt.
- Lợi tiểu, chữa tiểu tiện khó khăn.
- An thần, hỗ trợ điều trị mất ngủ.
- Kiểm soát triệu chứng sốt và viêm.
Theo Y học hiện đại
1. Tác dụng an thần
Nghiên cứu chỉ ra rằng đăng tâm thảo có khả năng tác động lên thụ thể gamma – amino butyric acid (GABA) type A, một thành phần quan trọng trong điều trị lo âu và mất ngủ. Tác dụng này giúp tăng cường cảm giác thư giãn, an tâm cho người sử dụng.
Đăng tâm thảo có tác dụng an thần
2. Tác dụng kháng viêm, giảm phù nề
Đăng tâm thảo còn có tác dụng kháng viêm và giảm phù nề nhờ khả năng ức chế sự sản xuất của oxit nitric, prostaglandin E2 và cytokine gây viêm. Các thử nghiệm cho thấy dược liệu này có thể hỗ trợ mạnh mẽ trong các bệnh lý viêm.
3. Tác dụng kháng khuẩn
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng các thành phần hoạt tính sinh học trong đăng tâm thảo có khả năng kháng vi khuẩn mạnh, đặc biệt là với vi khuẩn kháng methicillin S. aureus (MRSA).
4. Tác dụng khác
Ngày càng có yêu cầu sử dụng các sản phẩm tự nhiên thay thế hóa chất trong nông nghiệp. Đăng tâm thảo cho thấy hiệu quả trong việc bảo vệ cây trồng khỏi nấm và sâu bệnh, làm cho nó trở thành giải pháp thân thiện với môi trường.
Liều dùng, cách dùng và kiêng kỵ
- Liều dùng: Khuyến nghị dùng 1 – 2 gram đăng tâm thảo dưới dạng thuốc sắc hoặc bột.
- Cách dùng: Ví dụ, sắc 2 gram đăng tâm thảo với nước, sử dụng thay trà trong ngày giúp lợi tiểu và hỗ trợ giấc ngủ.
- Kiêng kị: Người có thể trạng hàn và triệu chứng tiểu tiện nhiều không nên sử dụng.
Quý bạn đọc nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng đăng tâm thảo để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Sử dụng dược liệu này cần có sự hướng dẫn của chuyên gia để đạt hiệu quả tốt nhất.
Hãy tìm hiểu thêm thông tin và các bài viết bổ ích về giấc ngủ tại chuamatngu.vn.
